önol üroloji

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, cinsel ilişki yoluyla bulaşan ve genellikle genital bölgede etkiler yaratan enfeksiyonlardır. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilen bu cinsel yolla bulaşan hastalıklar, bakteriyel, viral veya parazitik etkenlerden kaynaklanabilir. Cinsel hastalıklar, genellikle korunmasız cinsel ilişki ile bulaşır ve tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu hastalıklar yalnızca fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda bireylerin psikolojik sağlığını da etkileyebilir, özgüven kaybı ve ilişki problemlerine neden olabilir. Bu makalede, cinsel yolla bulaşan hastalıkların başlıca türleri, bulaşma yolları, belirtileri ve tedavi yaklaşımları hakkında ayrıntılı bilgi verilecektir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık Nedir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar bir kişiden diğerine vajinal, oral ve anal seksle bulaşan hastalıklardır. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar öpüşme ile dahi bulaşabilir. Ayrıca steril edilmemiş iğnelerle de geçebilir. Diş kliniklerinde ağız içinde kullanılan aletlerin steril olması çok önemlidir. Çünkü bu yollada cinsel hastalık başkasına taşınabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar doğum esnasında anneden bebeğe geçtiği gibi emzirmeyle de çocuğa bulaşabilir. Kan yoluyla da bulaşan cinsel hastalıklar vardır. Bakteri, paraziti mantar ve virüsler vasıtasıyla bir kişiden diğerine geçerler. Cinsel temas ile bulaşan hastalıkların 40’dan fazla türü vardır. Hem erkek hem de kadında hastalık yapar. Tedavinin partnerlerin her birine uygulanması lazımdır. Kadınlarda özellikle gebelerde tehlikelidir. Cinsel hastalıkların çoğu prezervatifle korunmadan yapılan cinsel ilişki sonrası oluşur. Safe sex dediğimiz korunmalı cinsel ilişki bu hastalıklardan korunmayı sağlayan en güçlü yoldur. Tabi bunun yanında oral yolla bulaşa da dikkat etmek lazımdır. Çünkü bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar öpüşme ile dahi geçer.

Alkol ve uyuşturucu kullananlar dikkatli olmalıdır. Manikür, pedikür ve jiletlerin ortak kullanım alanları riskli olabilir. Diş tedavisinde sterilizasyona önem verilmelidir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bazıları 2-3 gün bazıları ise 3 ay ve üzeri zamanda belirti verir. Cinsel hastalıkların belirtileri ve belirti zamanı hastalığın türüne göre değişkenlik gösterir. İdrar yapmada ağrı, sık idrar yapma, idrar yaparken yanma, peniste ve vajinada siil, yara, kızarıklıklar, küçük kabarcıklar cinsel yolla bulaşan hastalıkların belirtileridir. Kötü kokulu, renkli akıntı da sık görülen belirtiler arasındadır. Penis ve vajina da kaşınma yaşanabilir. Bazı cinsel hastalıklarda kasık bezlerinde şişlik görünür. Kadınlarda sebebi konulamamış düşükler cinsel yolla bulaşan hastalıkların nedeniyle olabilir. Sifiliz gibi bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar belirti vermeden kan yoluyla yayılabilir. Bel soğukluğu gibi hastalıklar ise erken dönemde belirti verir. Hekim tarafından belirtilerin iyi analiz edilip cinsel hastalığın doğru teşhis edilmesi tedavi planlaması bakımından önceliktir. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar kadınlarda rahim ağzı kanserlerine sebebiyet verir. Uyuz gibi cinsel hastalıklar ise sadece sürtünme ile geçer. Uyuz hastalığının belirtisi, vücutta çıkan bir takım lezyonlardır. Parazit cilt altına girerek reaksiyon yapar ve kaşınmalara iltihaplara yol açar. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilmediğinde erkekte kısırlığa da yol açar.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Teşhis

Hekim basit bir muayene ile cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğuna teşhis koyabilir. Ve tedavi planlamasını yapabilir. Erkekler fizik muayene ile kontrol edilir. Ve belirtileri dinlenir. Kadınlarda da muayene esnasında vajina içi ve rahim ağzı gözlenerek yine birçok cinsel hastalığa fizik muayenede teşhis koyulur. Ancak bazı hastalıklar belirti vermediği için ancak kan ve idrar tahlili ile teşhis edilebilir. Kliniğimizde uyguladığımız cinsel yolla bulaşan hastalıklar paneli ile 19 belirti veren ve belirti vermeyen cinsel hastalığın teşhisini kan ve idrar tahlilleriyle yapabiliyoruz. Bu PCR testi dediğimiz panel cinsel hastalıkların teşhisinde önemli rol oynar. Belirti vermeyen hastalıklar bu panel sayesinde teşhis edilebilir. Özellikle Sifilis gibi hastalıklarda kan testinin rolü bu yüzden büyüktür. Cinsel yolla bulaşan hastalık testleri hakkında detaylı bilgi için Tıklayınız.

Cinsel Hastalıklardan Korunma Yöntemleri Nedir?

Prezervatif kullanımı cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en etkili yoludur. Ancak oral sex ile de bazı cinsel hastalıklar bulaştığı için dikkatli olunmalıdır. Şüpheli ilişkilerde oral sexden kaçınılmalıdır.

Genital bölgede siğil meydana getiren HPV (Human papillomavirus) kadınlarda çok büyük oranda rahim ağzı kanserine neden olur. Bunun önüne geçilmesi için aşı mevcuttur. Bu yüzden batı ülkelerinde genç kızların 9 – 26 yaş arasında 2 veya 3 tekrarlı HPV aşısı olmaları zorunludur. Araştırmalar, bu aşının HPV kaynaklı rahim ağzı kanserini önlediği göstermiştir. Bunun yanında Hepatit B cinsel hastalığı için de aşı mevcuttur. Bu aşılar hastalıklardan korunmanın en güçlü yoludur.

Sünnet cinsel hastalıkların bazılarından korunma sağlar. Yapılan çalışmalarda sünnetli insanlarda HIV (aids) virüsünün 4 misli daha zor bulaştığı gösterilmiştir.

Klamidya

Klamidya en sık rastlanan cinsel yolla bulaşan hastalıklardandır. Kadınlarda genellikle belirti vermez. Belirti verdiğinde ise vajinal akıntıda değişiklik, sistit ve hafif alt karın ağrısıyla kendini gösterebilir. Erkelerde de penisten gelen akıntı ile kendini belli eder. Klamidya genellikle bel soğukluğuyla birlikte görülür. Tedavi edilmezse pelvis bölgesinde (karın alt bölgeleri) ve cinsel temas esnasında ağrı olabilir. Adet dönemi aralarında hafif kanama gözükebilir. Tedavisi kolaydır ancak ihmal edildiğinde tedavisi güçleşir.

Bel Soğukluğu (Gonore)

Klamidya’dan sonra ikinci en çok rastlanan cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Hastalıklı kadınların çoğu belirti göstermez. Fakat tedavi edilmezlerse pelvis organlarında ciddi hastalık bulgusu verirler. Erkekte idrar kanalında, testiste ve prostatta hastalık yapabilir. Erkekte penisten koyu iltihabi akıntı gelir. İşerken yanma bel soğukluğunun belirtilerindendir. Testiste ağrı yapabilir. Genelde cinsel temastan 2 – 14 gün arasında belirti verir ancak bazı vakalarda 30 gün sonra belirti verebilir. Bakteri kaynaklı olduğu için tedavisi kolaydır. Tam iyileşme için tedavi planlamasının iyi yapılması gereklidir.

HPV (Human Papillomavirus)

HPV’ye vücutta nemli yüzeyleri tutan virüs neden olur. HPV virüsünün 100’den fazla tipi vardır. 40 kadarı sadece genital bölgeleri tutar. Oldukça yaygın bir cinsel yolla bulaşan hastalık türüdür. Bu tipler rahim ağzı kanserine neden olabilir. HPV’nin genital siğil formu genellikle gelişmiş ülkelerde yaygındır. Vajinal ve anal seksle yayılır. HPV kadınlarda rahim kanserine yol açabilir. HPV aşısı ile kadınlar rahim kanserinden korunabilir. HPV hastalığı bazı durumlarda belirti vermediği için karşı tarafa fark edilmeden geçirilebilir. HPV virüsü hakkında detaylı bilgi için Tıklayınız.

Hepatit C

Hepatit C korunmasız cinsel ilişki ile geçer. Genelde 6-8 haftada belirti verir. Fakat bazı vakalarda 12 – 24 haftaya kadar uzayan sürede belirti gösterir. Hepatit C’nin aşısı yoktur. Hepatit C tahlillerle teşhis edilebilir. Hastalık karaciğeri tutar ve ilerki safalarda karaciğer yetmezliğine yol açar. Günümüzde kullanılan güncel ilaçlarla hastalık büyük ölçüde kontrol altına alınabilmektedir.

Frengi (Sifiliz)

Frengi, bakteri ile geçen genital bölgede ağrıyla karakterize sadece cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Sağlık sisteminin zayıf olduğu geri kalmış ülkelerde ve seks ticareti yapılan ülkelerde çok sık gözükür. Kadınlarda daha yaygındır. Antibiyotiklerle tedavisi kolaydır. Belirtisi genital bölgede ihmal edilebilen ağrısız şişliktir. Bu şişlikler kendi kendine geçer bu sebeple ihmal edilebilir. Hastalık ileri safhalarda kan yoluyla yayılınca daha kötü belirtilerle lenf bezlerinde şişme şeklinde kendini gösterir. Lenf bezlerinden sonra sifiliz tedavi edilmez ise 1-2 yıl sonra daha da ilerleyerek bütün organlara yayılabilir.

Genital Bit

Pubis denilen kasık kemiği üstü cilt bölgesindeki kıllarda olur. Sıcakta kaşıntı yapar. Bitler baş ve gövdeye ek olarak cinsel organların çevresine yerleşir. Buradaki bitler insan kanıyla beslenir. Devamlı kaşıntıyla karakteridir. Temizlik ve ilaç kullanımıyla tedavisi basittir.

Genital Uçuk (Herpes)

Bu virüs erkek ve kadın genital cildinde ve rahim ağzında görülür. 2 tipi vardır. Kronik (devamlı) bir hastalıktır. Genelde temastan 2-6 hafta sonra belirti vermeye başlar. Hastaların bazılarında ise belirti vermediği için saptanamayabilir. Bu cinsel yolla bulaşan hastalık PCR testi ile tespit edilebilir. İlk tipi insandan insana direk temasla vajinal, oral ve anal seksle geçer. Diğer tipi ise ortak kullanılan mendil gibi malzemelerle geçen tiptir. Nadir belirtileri vajinal akıntı, rahim ağzında küçük yaralar, ağrılı işeme ve halsizliktir. Genital bölgede kırmızı ağrı yapan küçük kabartılar görülebilir.

Hepatit B 

Hepatit B virüsle enfekte olmuş kişinin spermi, kanı, tükürüğü ve diğer vücut sıvılarıyla geçer. Steril edilmemiş iğne ile de geçebilir. Ayrıca çocuğa anne sütüyle geçer. Hastalık karaciğeri etkiler ve ciddi karaciğer bozukluklarına hatta kanserine yol açabilir. Siroza da yol açabilir. Bu yüzden kan donörüne kan almadan evvel mutlaka Hepatit B testi yapılır. Çocuklara rutin olarak doğduktan sonra 0, 1 ve 6 aylıkken 3 kez hepatit B aşısı yapılmaktadır. Aşı bu cinsel yolla bulaşan hastalıktan koruma sağlamaktadır.

AIDS (HIV)

AIDS, yüzde 80 cinsel temasla geçen bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Kişinin bağışıklık sistemini bozan bir virüstür. İlerleyicidir. Meni, kan, anne sütü ve vajinal akıntılarla yayılır. Vajinal, oral ve anal seksle, kan nakliyle, emzirmeyle geçer. Doğumla beraberde çocuğa geçer. AIDS’li hastaları tedavi eden sağlık personeli tedavi ederken dikkatli olmalıdır. Çünkü hastalık kan yoluyla kolayca bulaşır. Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Ama günümüzde keşfedilen ilaçlar sayesinde hastalık kontrol altına alınmıştır. İlerlemesi durdurulabilmektedir.

Trikomonas

Trikomonas cinsel temas esnasında bulaşır. Kadınlarda daha çok belirti verir. Kötü kokulu vajinal akıntı, cinsel birleşme esnasında ağrı ve ağrılı işeme Trikomonas’ın belirtileridir. Ancak çoğu zamanda trikomonas belirti vermez. Erkekler hastalıklı kadınla cinsel temasında hastalığı alır. İlaç ile kolayca tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Molluskum Kontagiozum

4 tipinden 1 tanesi cinsel temasla geçer. Cinsel olmayan temasla da geçebilir. Sık gözükür. Cilt üzerinde küçük yuvarlak kabarcıklarla kendini gösterir. Tedavi edilmezse kendi kendine kaybolur. Fakat tekrar tekrar çıkması 2 yıl kadar sürebilir. Bu kabarcıklar kimyasallarla, elektrik akım ve donma uygulaması ile tedavi edilir. Bazı ilaçlar da faydalı olabilir.

Genital Uyuz (Parazit)

Özel bir parazit yumurtalıklarını deri içerisine bırakır. Aşırı kaşınma ile karakterizedir. Vücutta hızlı yayılır. Vücut temasıyla veya cinsel temasla karşı tarafa geçer. Aşırı kaşınmaya bağlı iltihap da gözükebilir. Genital bölgede, koltuk altında, kasıklarda yani vücudun birçok yerinde gözükebilir. Bu cinsel yolla bulaşan hastalığın tedavisi kolaydır.

Candida Mantarı

Obezlerde, sık antibiyotik kullananlarda ve steroid kullananlarda daha sık gözükür. Hastalığın belirtisi cinsel organdan akıntıdır. Tedavi vücut direncinin arttırılmasıyla ve gereksiz antibiyotik kullanımının kesilmesiyle mümkündür.

Bakteriyel Vajinozis

Bakteriyel vajinozis hem cinsel yolla hem de vajinada faydalı mikropların azalmasına bağlı olarak gözükür. Cinsel organda akıntı ve kaşıntı belirtilerini verir. İdrar yaparken yanma veya ilişki sırasında ağrı yapabilir. PCR testiyle kolayca teşhis edilir. Tedavisi kolaydır.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Tedavisi

Klamidya, sifilis, gonore (Bel Soğukluğu), trikomonas, uyuz, Bit, bakteriyel vajinolis, kandida mantarı tedavi edilebilir olan cinsel yolla bulaşan hastalıklardandır. Mutlaka diğer partnerin de tedavi edilmesi gerektiği kesinlikle unutulmamalıdır. Çünkü partnerler başkalarına yayabilir veya tedavi eden kişiye tekrar hastalık verebilir. Virütik olmayan çoğu cinsel hastalık antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilirler. Ancak doğru antibiyotiğin doğru dozda ve uygun sürede kullanılması şarttır. Bu ilaç planlaması cinsel hastalıklarda deneyimli bir hekim tarafından yapılmalıdır. Bu tip hastalıkların tedavisi ihmal edilirse karşılığında hastalık kronikleşir. Bu durumda tedavileri oldukça zorlaşır.

Hepatit B, Herpes Simpleks (HSV), HIV (AIDS), Human Papilloma Virüs (HPV) gibi hastalıklar virüs kaynaklı tehlikeli hastalıklardır. Virüs kaynaklı cinsel yolla bulaşan hastalıkların ilaçlarla net tedavileri yoktur. Ancak günümüz tıbbının verdiği imkanlar neticesinde güçlü ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar sayesinde virüs kaynaklı cinsel hastalıklar kontrol altına alınabilmektedir. Her türlü virüs kaynaklı hastalıkta bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi birinci önceliktir. Doğru ilaçlar kullanılarak dayanıklılığı artan vücut sistemi hastalığı kontrol altına alabilir. Mesela AIDS’in eskiye göre ölüm oranı düşmüştür. Hastalığın ilerlemesini durdurucu ilaçlar bulunmuştur. HPV’nin tedavisinde cerrahi girişim, dondurma tedavisi, lazer gibi yöntemler kullanılır. Bu şekilde siğiller yayılmadan vücuttan çıkarılır. Sıklıkla yapılan tedavi ile yayılması önlenir. Prezervatif ile korunmak bu hastalıklara yakalanmamak için önemlidir. Sünnetin pek çok cinsel temasla bulaşan hastalıklarda koruyucu olduğu gösterilmiştir. Cinsel hastalıkların tedavisi titizlikle planlanmalıdır.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilmez ise gebelikte düşük, erkek ve kadında kısırlık, mafsal iltihabı, kalp hastalığı, rahim ağzı kanseri (özellikle HPV virüs) gibi sorunlara yol açabilir.