Fıtık Nedir?
Fıtık, bir iç organın normalde içinde bulunduğu bölgenin etrafındaki zayıf bir noktadan dışarı çıkmasıdır. En sık görünen fıtık kasık fıtığıdır. Bunun dışında göbek fıtığı ve karın orta hat fıtıkları (Epigastirik) çocuklarda gözükebilir.
Çocuklarda Kasık Fıtığı Nedir?
Çocuklarda Kasık Fıtığı Neden Olur?
Testisler ana karnındayken bel bölgesinde böbreklerin bulunduğu yerde oluşmaya başlar. Gebeliğin yedinci ayından sonra aşağıya doğru kasık bölgesine inmeye başlarlar. Daha sonra kasık kanalından periton denilen karın zarını iterek testis torbasına (skrotum) inmeye başlarlar. Testislerin torbalara inerken ittiği bu periton zarı testislerin torbalarına yerleşimden sonra kapanır. İşte bu kapanma olurken bu noktada oluşan bir zayıf nokta fıtık bölgesini oluşturur. Sonrasında da karın içi basıncın artmasıyla zayıf bölgeden periton zarı genişler ve fıtık kesesi oluşumu başlar. Bağırsak ve omentum gibi organlar bu zayıf noktadan kasık bölgesine oradan da testis torbasına inebilir. Bütün bunların sebebi periton zarının etrafındaki zayıf noktadan periton zarının dışarıya doğru taşmasından olur.
Eğer periton zarının dışarı taştığı alan geniş olursa (bağırsakların ve diğer iç organların geçebileceği büyüklükte) bağırsaklar ve diğer iç organlar aşağıya doğru iner. Bu geniş zayıf alan kendi kendine asla kapanmaz. Genel olarak kasık fıtıkları her 100 doğumdan 1-5 oranında gözükür. Yüzde 60 sağ taraftadır. Yüzde 30 sol taraftadır. Yüzde 10 da iki taraflıdır. Daha nadir olsa da kız bebeklerde de kasık fıtığı olabilir. Ayrıca erkeklerde çocuk kasık fıtığı inmemiş testis problemiyle görülebilir. Prematüre doğan bebeklerde yüzde 30 oranında kasık fıtığı gözükür.
Çocuklarda Kasık Fıtığı Belirtileri
Kasık bölgesinde ağrılı bir şişlik saptanmışsa fıtık noktasında boğulmuş bir bağırsağın bulgusu olabilir. Çocuk bu durumda huysuzdur. Yemek, içmek istemez ve devamlı ağlar. Bu şişlikte ödem, ağrı ve sertlik olabilir. Bağırsak fıtık bölgesinden dışarı çıkıp sonra sıkışıp sonrada boğulmuş ise ciltteki şişlik sertleşir, ağrı şiddetlenir. Çocukta bulantı, kusma ve iştahsızlık görülür. Şişlik üzerindeki ciltte ödem, kızarıklık ve renk bozukluğu gözükür. Kız çocuklarında ise fıtık kesesi içerisine bağırsaklarla beraber kız çocuklarının yumurtalıkları ve fallop tüpleri de girebilir.
İç organlar fıtık bölgesinde boğulmuş ise ancak hastanın genel durumu çok ağır değilse. Yani bulantı, kusma ve karında aşırı gerginlik yoksa hasta hemen ameliyat edilmez. Önce elle iç organlar karın içerisine gönderilmeye çalışılır. Geri gönderildikten sonra da 1-2 gün içerisinde mutlaka ameliyat edilmelidir. Tıp dilinde fıtık kesesi içerisine bağırsakların girmesine ve geriye itilememesine İnkanserasyon denir.
Ancak fıtık bölgesinde iç organ boğulmasıyla birlikte hastanın genel durumu (kusma, bulantı, karında şişlik ve anormal gerginlik) kötü ise beklenmez ve hasta ameliyata alınır.
Çocuklarda Kasık Fıtığı Teşhisi
Yeni doğan bebekte veya çocukta kasık fıtığı, kasıkta veya testis torbasındaki bir şişlikle kendini gösterir. Bu şişlik dışarıdan çıplak gözle kolayca gözükür. Teşhisi kolaydır. Bu şişlik çocuk yatınca kaybolabilir. Çünkü bağırsaklar ve omentum geriye karın içerisine kaçar. Hiç bulgu yok gibi gözükebilir. Çocuk hareket edince, ağlayınca karın içi basıncı arttığı için fıtık tekrar belirgin hale gelir. Bu şişlik ağrılı veya ağrısız olabilir. Şüphe durumunda ultrasonografi faydalıdır.
Bazen teşhiste hidrosel ile çocuk kasık fıtığı karışabilir. Bunun için şiş bölgeye translüminasyon dediğimiz bir yöntemle doğru teşhis konulabilir. Ultrasonografi de önemli bir belirteçtir.
Özellikle yeni doğanlarda fıtık ve bağırsak boğulmasıyla birlikte testislerde de torsiyon dediğimiz testis dönmesi de görülebilir. Dikkat edilmesi gereklidir.
Bebeklerde bu iç organlar kasık fıtık bölgesinden dışarı çıkıp girdiği için bazen teşhiste zorlanılabilir. İletişim kurulabilen çocuklar öksültülerek ve ıkındırtılarak fıtık bölgesinden organın çıkıp çıkmadığı anlaşılır ve tanı konulabilir. Bebeklerde ise bu iletişim konulamayacağı için bazı özel hareketlerle bebeğin karnını sıkması sağlanır, fıtık bölgesi gözlenir ve teşhis konur.
Kasık Fıtığı Hangi Çocuklarda Görülür?
Prematüre bebeklerde, inmemiş testiste, Hipospasyaslı hastalarda, mesane extrofisinde ve epipadyasta daha sık gözükür. Sağ taraf fıtıklarında sola göre iç organ boğulma oranı daha fazladır. Yine prematüre bebeklerde fıtıkla beraber fıtık bölgesindeki bağırsak boğulması da çok fazladır. Fıtık boğulması yüzde 70 oranında 1 yaş altı bebeklerde gözükür. Kız bebeklerde boğulma erkeklere göre daha fazladır. Çocuk kasık fıtıkları asla kendi kendine geçmez. Boğulma olasılığı için hemen ameliyat edilmelidir. Hidrosel durumunda ise en az 12 ay beklenir çünkü kendiliğinden kaybolabilir. Göbek fıtığı 5 yaşından önce ameliyat edilmez, kendi kendine geçebilir.
Çocuklarda Kasık Fıtığı Ameliyatı
Kasık bölgesine 1-2 cm’lik bir kesi ile kasık kanalına girilir. Fıtık kesesi bulunur. Yukarıdan bağlanır. Böylece karın boşluğu ve testis torbaları arasındaki ilişki ortadan kalkar. Artık bağırsaklar kasık kanalına giremez. Karın duvarındaki zayıf nokta geniş ise fıtık kesesi bağlandıktan sonra mutlaka kasık kanalının tabanı örülerek kuvvetlendirilir. Kız çocuklarında kasık fıtığı ameliyatı daha önemlidir. Çünkü fıtık kesesi içerisinde överler ve fallop tüpü bulunabilir. Zarar vermemek çok önemlidir. Çalışmalar bir tarafta fıtığın olduğu durumda yüzde 30 oranında gelecekte diğer tarafta kasık fıtığı olabileceği görüşünü belirlemiştir. Bu nedenle aile gelecekteki riskler için uyarılır. Gerekirse bu olasılığı ortadan kaldırmak için aynı ameliyatta diğer tarafa da müdahale edilir ve gelecekteki bir fıtık riski ortadan kaldırılır.
Çocuk kasık fıtığının acilen ameliyat gerektiren durumlarında ameliyat kompleks ve zordur. Aileye ameliyatın riskleri anlatılmalıdır. Eğer bağırsak kangren olmuşsa bağırsak bölümünün çıkarılabileceği aileye bildirilmelidir.