Pelvik organ sarkması, pelvik taban kaslarının ve bağ dokularının güçsüzleşmesi sonucunda vajinal bölgedeki organların aşağıya kaymasıyla oluşur. Bu rahatsızlık, sıklıkla kadınlarda doğum, yaşlanma, hormonal değişiklikler ve bazı fiziksel stresler sonucu gelişir. Sarkmanın en belirgin nedenlerinden biri çoklu veya zor doğumlardır. Vajinal doğum sırasında pelvik taban kasları yoğun bir baskı altında kalır, bu durum kas ve bağ dokularında zayıflığa yol açarak ilerleyen süreçte sarkmaya neden olabilir. Özellikle büyük bebek doğumu, uzun süren doğumlar ve çok sayıda doğum, pelvik organ sarkması riskini artırır. Bu yazımızda pelvik organ sarkması nedenlerini ve derecelerini inceleyeceğiz. 

Pelvik Organ Sarkmasının Nedenleri

Obezite

 Vücut ağırlığının artması, pelvik taban kaslarına sürekli baskı yapar ve budurum zamanla kasların esnekliğini kaybetmesine yol açar. Aşırı kilo nedeniyle pelvik bölgede oluşan bu yük, bağ dokuların gevşemesine ve organların aşağıya kaymasına neden olur.

Genetik Faktörler

Bazı kadınlar, genetik olarak bağ dokularının daha zayıf olması nedeniyle pelvik organ sarkmasına yatkındır. Ailede pelvik organ sarkması geçmişi olan bireylerde bu durum daha sık gözlemlenir.

Histerektomi

Rahmin alınması, pelvik bölgedeki destekleyici yapıyı bozarak diğer organların sarkmasına neden olabilir. Rahim bölgedeki diğer organları destekleyici bir yapıya sahiptir; bu nedenle alındığında kalan organlar için risk oluşur.

Kronik Kabızlık ve Öksürük

 Kronik kabızlık ve sürekli öksürme, pelvik taban kaslarının zorlanmasına ve zayıflamasına neden olabilir. Özellikle kronik kabızlık çeken kişilerde, sürekli ıkınma pelvik kaslara zarar verebilir.

Ağır Kaldırma

 İş gereği veya sıkça ağır yük taşıyan kişilerde pelvik organ sarkması riski daha yüksektir. Ağır kaldırma, pelvik taban kaslarını gereğinden fazla zorlayarak zayıflamalarına yol açabilir.

Pelvik Organ Sarkmasının Belirtileri

Pelvik organ sarkmasının belirtileri sarkmanın derecesine göre değişiklik gösterebilir. Hafif sarkmalarda genellikle belirgin semptomlar görülmezken, daha ileri derecelerde günlük yaşamı etkileyebilecek belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler arasında vajinada dolgunluk hissi, pelvik bölgede ağrı, idrar veya dışkı kaçırma, idrar yaparken zorluk ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık sayılabilir. Bazı kadınlarda sarkma ileri seviyelere ulaştığında organların vajinadan dışarı çıkması gibi belirtiler gözlemlenebilir.

Pelvik Organ Sarkması Dereceleri

Pelvik organ sarkması, sarkmanın şiddetini belirlemek için dört ana dereceye ayrılır. Bu dereceler, organların vajinal kanal içinde ne kadar aşağıya kaydığını belirler. Derecelendirme, tedavi sürecinde de yol gösterici bir unsur olur.

Derece I (Hafif Sarkma)

Bu seviyede pelvik organlar, pelvik taban kasları tarafından hala desteklenmektedir ve hafif bir aşağıya kayma söz konusudur. Çoğu kadın bu aşamada ciddi bir rahatsızlık hissetmez ve sadece dolgunluk hissi veya hafif bir basınç hissi yaşayabilir. Hafif dereceli sarkmalar genellikle gözlem altında tutulur ve pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizler tavsiye edilir.

Derece II (Orta Derecede Sarkma)

Orta derecede sarkmalarda pelvik organlar daha belirgin şekilde aşağıya kayar ve bu durum çeşitli semptomlarla kendini gösterebilir. İdrar kaçırma, idrar yaparken zorlanma, cinsel ilişki sırasında rahatsızlık gibi belirtiler sık görülür. Orta seviyedeki sarkmalar genellikle günlük yaşamı etkilediğinden tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Bu aşamada tedavi seçenekleri arasında pelvik taban egzersizleri, destekleyici cihazlar veya semptomların şiddetine göre cerrahi müdahaleler yer alabilir.

Derece III (Ağır Sarkma)

Ağır sarkma durumunda pelvik organlar, vajina girişine kadar ulaşmış olabilir. Bu derecede idrar kaçırma, bağırsak hareketlerinde kontrol kaybı, pelvik bölgede ağrı ve dolgunluk hissi gibi daha ciddi belirtiler yaşanır. Bu aşamada sarkmanın günlük hayatı etkileyen bir hal alması nedeniyle genellikle cerrahi müdahale düşünülür.

Derece IV (Çok Ağır Sarkma)

Bu, pelvik organ sarkmasının en ileri seviyesidir ve organların vajina dışına tamamen çıkması durumu olarak tanımlanır. Bu durumda kişi sürekli bir rahatsızlık, idrar ve dışkı kaçırma sorunları, ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşar. Bu derece sarkmalar, cerrahi müdahale gerektirir ve cerrahi tedavi dışında alternatif bir çözüm yolu genellikle bulunmaz.

Pelvik organ sarkması, kadınların yaşam kalitesini düşüren ve ilerleyen durumlarda günlük aktiviteleri dahi kısıtlayabilen bir sağlık sorunudur. Erken tanı ve uygun tedavi yöntemleriyle pelvik organ sarkmasının etkileri azaltılabilir veya ilerlemesi durdurulabilir. Özellikle doğum yapmış, ağır kaldıran veya kronik öksürük sorunu olan kadınların bu konuda bilinçlenmesi ve erken dönemde önlem alması önemlidir.